Hamilelikte ilk Günler

Gebelikte ilk 20 hafta



1. Hafta

Bebeğiniz…
Gebelik aşağı yukarı 40 hafta sürer. Gebelik takip edilirken gebelik haftasının hesaplanması son adet tarihinin ilk gününe göre yapılır. Gebeliğin yaşını belirleyen, döllenmiş olan yumurta hücresinin gelişimidir. Döllenecek olan yumurta, son adet tarihinin ilk gününde gelişmeye başlar ve çatlama sonrasında yumurta kanallarına atılır ve burada sperm ile döllenir.

Son adet tarihinin ilk gününden itibaren yeni bir yumurta hücresi gelişmeye başlar ve bu yumurtlama zamanında yumurta kesesi çatlayarak yumurta kanallarına atılır. Bu yumurta hücresinin hafta olarak yaşı gebelik haftası olarak kabul edilir.
***

Siz…
İdeal bir gebelik geçirebilmek ve ideal bir ebevyn olabilmek için gebelik zamanlaması ayarlanabilmelidir. Gebeliğin planlandığı zamana göre önceden tedbirler alınmalıdır. Özellikle alkol ve sigara gibi maddelerin kullanımı kesilmeli ve çalışma ortamında maruz kalınan olası zararlı ortamlardan da kendini korumalıdır. Ayrıca aileden gelen hemofili, kistik fibroz, kan uyuşmazlığı gibi durumların gebelik öncesinde bir uzman yardımıyla tespit edilmesi ve bebeği etkileyebilecek olası koşulların ortadan kaldırılmaya çalışılması gerekmektedir.


--------------------------------------------------------------------------------
2. Hafta

Bebeğiniz…
Bu arada döllenmiş yumurtanın yerleşeceği ve gelişerek büyüyeceği tabaka olan rahim içindeki endometrium bölgesi gebeliğe uygun bir şekilde kalınlaşmaya devam etmektedir.

Eğer gebelik gerçekleşmez ve döllenen yumurta rahim içi tabaka tarafından tutulmaz ise adet kanaması ile birlikte atılır.

Sperm yumurtanın içine girdikten sonra, spermin 23�er kromozomluk genetik materyalleri birleşir ve 46 kromozomluk bir hücre oluşur. Eğer yumurtaya girmeyi başaran sperm X kromozomu taşıyorsa oluşacak bebeğin cinsiyeti kız, Y taşıyorsa erkek olur.

Gebe kalmanın en ideal yolu, eşlerin düzenli olarak haftada en az iki kez ilişkiye girmeleridir.

***

Siz…
Kadınlar yumurtlama günlerini sağ ya da sol kasıklarındaki kısa süreli ağrıdan, vücut ısısının yaklaşık 1 derecelik artışından ya da bir doktor yardımı ile tespit etmeleri mümkündür. Gebeliğin gerçekleşmesi için yumurtlamadan sonraki yumurta hücresinin spermle döllenmesi gerekir. Yumurtanın etrafını çok sayıda sperm hücresi sarar; fakat bunlardan yalnızca bir tanesi içine girmeyi başarabilir.


--------------------------------------------------------------------------------
3. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğin rahime tutunmasından sonra gebelik hormonu (beta HCG) salgılanmaya başlanır. Eğer kanda gebelik hormonunun ölçümü yapılacak olursa, gebeliğin varlığı tespit edilebilir.

***

Siz…
Yumurta ve spermin birleşmesi sonucu oluşan hücre bölünerek çoğalmaya başlar ve blastosist aşamasında rahim içi tabakaya (endometrium) yerleşerek burada çoğalmasına devam eder. Bebek adayının rahim içi tabakaya tutunmasına implantasyon (yerleşme) denir. Bu aşamada bazı anne adaylarında lekelenme, tarzında bir kanama görülebilir. Buna implantasyon kanaması denir.


--------------------------------------------------------------------------------
4. Hafta

Bebeğiniz…
Henüz siz gebe kaldığınızı fark etmemenize rağmen rahminizdeki bebeğin temel dokuları olan endoderm (bu dokudan akciğerler ve karaciğer, sindirim sistemi ve pankreas) mezoderm (iskelet, kas sistemi, böbrekler, kan damarları ve kalp), ektoderm (cilt, saç, göz bebekleri ve sinir sistemi) gelişmeye başlamıştır.

***

Siz…
Adet gecikmesinin olduğu hafta içinde adet görecekmiş gibi belirtilerin hissedilmesi (yorgunluk, göğüslerde dolgunluk, ağrı ve ruh hali değişiklikleri gibi) normaldir. Gebelik belirtileri henüz ortaya çıkmamıştır.


--------------------------------------------------------------------------------
5. Hafta

Bebeğiniz…
Bu gebelik haftasında ultrason yapıldığında gebelik kesesi görülebilir. Fakat kese içindeki embryo henüz görüntülenecek kadar büyümemiştir.

Bebeğin bu haftalarda arka kısmı ön kısmına göre daha hızlı gelişim gösterir ve ters bir C şeklini almış durumdadır.

Nöral tüp adı verilen bebeğin baş kısmından en ucuna kadar kıvrımlı bir yapı oluşmaktadır. Bu yapıdan beyin ve omurilik dokusu gelişecektir. Bu arada oluşan balon şeklindeki yapı ise yolk kesesidir. Bu kese erken dönemde bebeğin gelişiminden sorumludur ve plasentanın (bebeğin eşi) gelişmesiyle ortadan kalkar. Daha önceki haftalarda oluşmuş olan kalp damarlara kanı pompalayarak dokuların kanlanmasını sağlamaya başlamıştır.

***

Siz…
Salgılanan hormonlar nedeniyle gebeliğinizin bu döneminden itibaren göğüslerde dolgunluk, hassasiyet gibi belirtiler hissedilmeye başlar. Bunun nedeni süt bezlerinin yavaş yavaş uyarılmaya başlamasıdır. Sık acıkma ve sabah bulantıları artan hormonlar seviyesine bağlı olarak ortaya çıkar. Rahmin büyümeye başlaması ve idrar kesesine baskı yapması nedeniyle sık idrara çıkma ihtiyacı doğabilir.


--------------------------------------------------------------------------------
6. Hafta

Bebeğiniz…
Bebek bu haftada 8-10 mm boyundadır. Her geçen gün bebeğin dokuları hızla gelişir: Göbek kordonu, gözler, göz kapakları, kulaklar, ağız, burun delikleri, parmaklar belirginleşir. Bebeğin kol ve bacak oluşumları belirgin hale gelir.

Gebelik süresince bebek amnios kesesi adı verilen bir sıvı içinde gelişmektedir. Bu içi sıvı dolu kese bebeği darbelere, ısı değişiklikleri gibi zararlı olabilecek etkenlerden korur.

***

Siz…
Gebelik süresince hormonların seviyesinin artmasıyla özellikle sabahları olmak üzere gün içerisinde bulantı şikayetleriniz fazlalaşabilir. Bazı gıdalar aklına geldiğinde bulantı hissedebilir, bazı gıdaları da canınız çok çekebilir. Anne adaylarının bazıları parfüm kokularından, bazı yemeklerin kokularından ve hatta ender durumlarda kendi eşlerinin kokularından bile rahatsız olacak duruma gelebilirler. Tüm bu yaşanan durumları normal ve geçici bir süreçtir.

Bulantı dışında sık idrara çıkma, yorgunluk, uykuya eğilim, başağrıları gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Baş dönmesi de bu dönemin tipik belirtilerindendir.

Gebelik döneminin en başından itibaren meme uçlarında koyulaşma, memelerde büyüme ve ağrı olabilmektedir.

Gebeliğin ilk üç ayını içeren dönemde (birinci trimester) bebeğin organ gelişimi devam ettiği için sadece doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanmalısınız.

Gebeliğiniz süresince saçınızı boyamaktan ve manikür yaptırmaktan kaçınmanızda fayda vardır. Alkol, sigara, kahve, bilgisayarın yaydığı ultraviyole ışınlarından ve röntgen filmi çektirmekten uzak durmalısınız.


--------------------------------------------------------------------------------
UYARI!

Bu haftalarda vajinal kanama ve takiben kasıklardaki kramplar düşük habercisi olabilir. Uzun süren kanama ve kramplar çoğunlukla düşükle sonlanır. Bu bulguları saptadığınızda derhal doktorunuza başvurmanız gerekir. İstirahat ve doktorunuzun önereceği ilaçlar düşüğü önleyebilir.


--------------------------------------------------------------------------------
7. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğinizin sindirim sistemi ve akciğerleri gelişimine devam etmektedir. Yüzü ve göz bebeğinin renklenmesi ve ağız açıklığı oluşmaya başlamaktadır. Kol ve bacak taslakları bu haftada hızlı bir gelişim göstermektedir. Dizler, dirsekler, el ve ayak parmakları da gelişimine devam etmektedir. Kulaklar ve burun kökü gelişimini sürdürüyor.

***

Siz…
Gebeliğin ilk dönemlerinde bulantı ve kusma nedeniyle kilo kaybediyor olabilirsiniz.

Gebelikle başlamış olan bulantılar 16. haftaya kadar sürebilir. Yükselen Beta HCG hormonuna bağlı oluşan bulantı çoğul gebelikler ile daha fazla olur. Sık sık ve az yemek ile önlenebilen bulantılar, sağlıklı bir gebeliğin göstergesidir.

Yataktan kalkmadan önce kraker tarzı gıdalardan atıştırmak bulantınızı hafifletecektir.

Midenizi aşırı sıvı ile doldurmayın ve sıvıları yemekler arasında alın. Tüm önlemlerinize rağmen şikayetleriniz azalmıyorsa doktorunuza başvurun.


--------------------------------------------------------------------------------
8. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğinizin boyu bu haftada yaklaşık 14-20 mm ve ağırlığı da yaklaşık 3 gr�dır. Bebeğin ilk hareketleri de oluşmaya başladı. Ancak bu hareketleri siz 16. ve 20. haftalar arasında hissedebilirsiniz.

Bebeğin dili, dudakları ve diş taslakları bu haftalarda gelişmeye başlıyor. Akciğerlerin gelişimi bu hafta hızlanmaktadır. Bebeğin gözleri bu hafta da hâlâ başın her iki yanında bulunmaktadır. Barsaklar, pankreas ve bronşlar da yavaş yavaş belirgin hale gelmeye başlamıştır.

Kıkırdak halindeki kemikler gelecek haftalarda sertleşmeye başlayacaktır. El ve ayak parmakları tamamen oluşmuş; fakat henüz birbirlerinden ayrılmamışlardır.

***

Siz…
Bu haftada rahminiz bir portakal büyüklüğündedir ve mesanenin üzerine basınç yapmaktadır. Bu nedenle sık idrara çıkma şikayeti devam etmektedir.

Hormonlardaki değişimden dolayı cilt problemleri yaşamak mümkündür. Ergenlik dönemindeki sivilcelerin tekrarladığı düşünülebilir. Ciltteki bu değişiklikler birinci trimesterden sonra kaybolacaktır. Nadir olarak tüm gebelik boyunca da devam edebilir.


--------------------------------------------------------------------------------
9. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğin boyu 22-30 mm ve ağırlığı yaklaşık 4 gram civarındadır. Dudaklar gelişimine devam ediyor, ağzın açılıp kapanma hareketleri başlıyor. Gözlerdeki gelişim sürmekle birlikte gözlerin üzerinde koruyucu bir tabaka oluşmaktadır.

***

Siz…
Göğüslerdeki hassasiyet artabilir. Hormonlardaki değişiklikler ve rahmin genişlemesinden dolayı mide yanması ve hazımsızlık şikayetleri görülebilir. Midenin aşırı şekilde dolmaması ve asitli yiyeceklerden uzak durulması faydalı olabilir.


--------------------------------------------------------------------------------
10. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğin boyu 31-42 mm ve ağırlığı yaklaşık 5 gramdır. Bu haftadan itibaren bebek daha çok küçük bir insan formunu almaya başlamıştır. Bebeğin beyin gelişimi de devam etmektedir. Bebeğin kalbi de oluşumunu tamamlamıştır. Dış cinsel organlar henüz görülmemekle birlikte erkek bebeklerde testisler testesteron üretmeye başlamıştır. Böbrekler idrar üretmeye başlar ve üretilen bu idrar, amnios kesesi içine boşalarak sıvının kalıcılığını sağlar.

***

Siz…
Bu haftalarda varis, ayaklarda aşırı şişme gibi durumlar ortaya çıkabilir. İki saatte bir ayağa kalkmalı ve en az 10 dakika dolaşmalısınız. Hormonların etkisiyle bazı gebelerde sinirlilik, huzursuzluk, keyifsizlik gibi sıkıntılar gelişebilir. Gebelikte kan miktarı % 40-50 oranında artış gösterir. Kilo artışı kişiden kişiye değişiklik gösterir. Gebelikte alınacak toplam kilonun en önemli belirleyicisi gebelik öncesi kilodur. Gebelik süresince kesinlikle asla diyet yapılmamalıdır. Normal şartlarda bir anne adayının ortalama 12,5-17,5 kilo alması gerekir.


--------------------------------------------------------------------------------
11. Hafta

Bebeğiniz…
Bu haftada bebek artık embryonik gelişimini tamamlayarak fetus adını alacak büyüklüğe erişmiştir. Kulaklar baştaki yerini almaya başlamıştır. Bu haftada baş, gövdeden daha büyüktür.

***

Siz…
Rahmin genişlemesi ile birlikte vücudun ağırlık merkezi öne doğru kayar. Annenin vücudundaki bu değişim bel ağrısı şikayetlerine yol açar.

11-12. haftalar arasında ikili test denilen bebeğin ultrasonda ense kalınlığı ölçümü ve anne kanından ölçülen değerler ile bebekte oluşabilecek doğuştan kromozamal bozukluklar hakkında risk hesaplamaları yapılır.


--------------------------------------------------------------------------------
12. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğin boyu yaklaşık 61 mm ve ağırlığı yaklaşık 9-13 gramdır. Bebeğin tüm organları oluşumunu tamamlamış ve hacim olarak büyümeye başlamıştır. Bebeğin yüzü çok daha fazla insana benzemektedir. Bebek tarafından henüz kontrol edilemeyen kas hareketleri gelişmektedir. El ve ayaklarda tırnaklar ortaya çıkmıştır. Saç ve tırnaklar uzamaya başlar. Barsaklarda hareket başlamıştır.

***

Siz…
Hamilelik döneminde büyüyen rahim mesaneye baskı yapmaktadır. Bu da baskı hissine ve sık idrara çıkmaya neden olur. Bu haftada rahmin yükselmesi ile sık idrara çıkma ve baskı hissi yok olmaktadır. Fakat gebeliğin son döneminde tekrar görülecektir.

Bu haftalarda artan kan hacminden dolayı baş ağrısı şikayetleri çok sık olmaya başlar. Bu haftaya kadar yaşanan en sık şikayetler bulantılar ve yorgunluk hissi bu haftadan itibaren azalmaya başlar.


--------------------------------------------------------------------------------
GEBELİK TAKİP TAKVİMİ

Gebelik haftası
* Gebelik öncesi
* 4-14. hafta
* 10-14. hafta

***

Gebelik öncesi neler yapılır?

* Anne ve baba adaylarının genel sağlık kontrolü

* SMEAR

* Kan grubu kontrolü

* Toxoplasma, rubella, hepatit, cytomegalovirus tahlilleri

* Karyogram (Eşlerin kromozom tahlili): Ailede genetik problem varsa bu yönde araştırma

* 2 ay folik asit tedavisi

***

4-14. haftada neler yapılır?

* Anne baba adayının sağlık kontrolü

* Ultrason (USG)

* Gerekirse BHCG

* Gebelik kesesi testi

* Kalp atışlarının tespiti

***

10-14. haftada neler yapılır?

* Ense kalınlığı ölçümü


--------------------------------------------------------------------------------
Gebeliğin ikinci yarısında: Bebeğiniz ve siz

13. ile 24. haftalar arasındaki bebek artık düşük tehlikesini atlatmış ve olgun bir bebek olma yolundaki adımlarını atmaya başlamıştır. Bu dönemi sağlıklı bir şekilde geçiren bebeklerin doğuştan sakatlık olasılığı kalmamıştır. Artık bebek bu aşamadan sonra normal gelişimini tamamlamaya başlayacaktır. Gebeliğin sağlıklı sürebilmesi için bu dönemde bebeğin yakın takipte olması gerekir. Gebelik sürecinde kadın doğum uzmanlarının bebeğin doğuştan sakatlık problemine sahip olup olmayacağı konusunda kesin tanının konulduğu dönemdir. Bu tespitin yapılabilmesi için bu dönemde üçlü test ve gerekli görüldüğü takdirde amniyosentez yapılması ayrıca ikinci düzey ultrasonografinin çekilmesi gerekmektedir.


--------------------------------------------------------------------------------
13. Hafta

Bebeğiniz…
Bu ayda bebeğinizin göz kapakları oluşmuştur ancak 4. aya kadar kapalı kalacaktır. Bebeğiniz parmağını ağzına almaya başlayabilir. Gözleri kafasının yan tarafından ortaya doğru kaymaya başlamış ve kulakları normal yerine doğru hareketlenmeye başlamıştır. Boyu 65-68 mm, ağırlığı ise yaklaşık olarak 14-20 gr civarındadır.

***

Siz…
Salgılanan gebelik hormonları ile cildinizde birtakım değişiklikler olabilir. Genelde yüz ve boyunda lekeler ile karşılaşılabilir. Özellikle sabahları karşılaşılan sıkıntılar (mide bulantısı gibi) yakında sona erecek, gebelik belirtileri artarak düşük riski azalacaktır. Rahmin büyümesine bağlı olarak hafif bir kasık ağrısı hissetmek normaldir.


--------------------------------------------------------------------------------
14. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğinizin boyu 80-113 mm, ağırlığı ise 25 gr civarındadır. Şimdi yüzü daha fazla gelişmiş olup, yanakları ve burnu görülebilmektedir. Artık bebek kafasını dik tutabiliyor, el ve kollarını hareket ettirebiliyor. Bebeğinizin parmak izi bu hafta gelişmeye başlayacaktır. Bu hafta bebeğinizin iç organları için önemli bir haftadır. Trioid bezi gelişerek hormon üretmeye başlamakta ve erkeklerde prostat bezi görülmekte, kızlarda ise yumurtalıklar oluşmaya başlamaktadır.

***

Siz…
Gebeliğinizin en keyifli olan ikinci üç aylık dönemindesiniz. Kendinizi daha enerjik hissedeceksiniz. Rahminiz gün be gün büyüyecek. Rahmin büyümesinden ve progesteron hormonunun gevşetici etkisinden mide sıvınız yemek borunuza kaçarak yanmalara sebep olabilecektir. Gebeliğin bu döneminde ilk dönemlerinde kaybettiğiniz cinsel dürtüleriniz yeniden başlayacak.


--------------------------------------------------------------------------------
15. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğin cildi o kadar incedir ki kan damarları görülebilmektedir. Bebeğinizin kaşları ve saçları çıkmaya başlamaktadır. Bebeğinizin hareketliliği ve esnekliliği artmaktadır. Ellerini açıp kapatabilmekte ve elini yumruk yapabilmektedir. Kemik gelişimi hızla sürmektedir.

***

Siz…
Gebelik kıyafetleri almanın zamanı geldi! Bu kıyafetler ile daha rahat edeceksiniz. Elinizi karnınızda tuttuğunuzda rahminizi bir top gibi hissedebilirsiniz. Gebeliğin ikinci üç aylık dönemi, tatil için en uygun dönemdir. Göğüslerinizden sıvı gelişi olabilir, bu haftalarda normal bir belirtidir.


--------------------------------------------------------------------------------
16. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğinizin boyu 108-116 mm, ağırlığı ise yaklaşık 80 grama ulaşmıştır. Yüz kaslarının gelişmesinden dolayı ağzını açıp kapatabilmekte ve göz kapaklarını oynatabilmektedir. Gözleri ve kulakları artık normal yerindedir. Bebeğin bağırsaklarında fötal dışkı birikmektedir. Göbek kordonu sistemi olgunlaşmış ve bebeğin eşi olan plesenta bebekle eşdeğer büyüklükte olmuştur. Bebekte solunum hareketi ve ışığa karşı refleks ortaya çıkmaya başlar. Bebeğin cinsiyetini ultrason ile tespit etmek mümkün olabilir.

***

Siz…
Rahminizin bebek ve plesenta ile beraber büyümesi ile amniyo sıvısı da artmaktadır. Bu haftada üçlü tarama testi de (down sendromu) yapılmalıdır.


--------------------------------------------------------------------------------
17. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğiniz hızlı bir büyüme sürecine girmiştir. Bebeğin tüm organ sistemleri çalışmakta ve içinde bulunduğu sıvıyı ciğerlerine çekerek nefes alıp verme sistemini oluşturmaktadır. Bebek cilt altında yağ depolayarak daha sonraki hayatında ısı dengesini sağlamak için hazırlık yapmaktadır.

***

Siz…
Kalbiniz yüzde 40 daha fazla bir kan basıncı ile karşı karşıya kalabilmekte ve ince damarlardan daha fazla kan pompalamaya çalışmaktadır. Bu nedenle bazen burun kanaması normal olabilmektedir.


--------------------------------------------------------------------------------
18. Hafta

Bebeğiniz…
Bebek bu hafta 12,5-14 cm boyunda ve yaklaşık 150 gram ağırlığındadır. Kemik gelişimi devam etmekte ve sertliği artmaktadır. Bebek bu dönemde farklı uyku pozisyonları belirler. Bebeğinizin hareketlerini bu haftalardan itibaren hissetmeye başlayabilirsiniz. Ve bebeğiniz dış dünyadan gelebilecek etkilere karşı bu haftadan itibaren duyarlı olacaktır.

***

Siz…
Artık gebe olduğunuz dışarıdan da çok net anlaşılmaktadır. Düz kaslardaki gevşemelere bağlı olarak da ani tansiyon düşmeleri görülebilir. Karnınızın genişlemesinden dolayı kan damarlarına yapılan baskı sonucu bu haftalarda hemoroid şikayetleriniz olabilir.


--------------------------------------------------------------------------------
19. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğiniz bu haftada 13-15 cm boyunda ve yaklaşık 200 gram ağırlığındadır. Bebeğinizin beyninin gelişmeye başlaması en önemli gelişmedir. Bebeğinizin kalıcı dişleri, süt dişlerinin arkasında belirmeye başlar.

***

Siz…
Rahminizin büyümesi ve kilonuzdaki artıştan dolayı vücudunuzun duruş şekli bozulacak ve uyku pozisyonunuz değişecektir. Daha çok yastıkla kendinizi desteklemeniz faydalı olacaktır. Göğüs uçlarının büyümesi ve renklerinin koyulaşması bu haftalarda normaldir.


--------------------------------------------------------------------------------
20. Hafta

Bebeğiniz…
Bebeğiniz bu haftada yaklaşık 14-16 cm boyunda ve yaklaşık 260 gram ağırlığındadır. Bebeğin koku, tat ve işitme duyuları aktif olmaya başlamakta ve vücudunu kaplayan tüyler özellikle yüz ve boyun çevresinde toplanmaya başlamaktadır.

***

Siz…
Rahminizin genişlemesinden dolayı ciğerlerinize, midenize ve böbreklerinize bir baskı olacaktır. Bu sebeplerden dolayı nefes almanızda güçlük yaşayabilir ve idrara sık çıkabilirsiniz. Bel bölgenizde baskı hissedebilirsiniz. Vücudunuzda kahverengi ya da kırmızı çizgiler, şeritler oluşabilir.

Opr. Dr. Seval Taşdemir
ailem.zaman.com.tr